Prawo jazdy to niewielki dokument w formacie karty kredytowej. Wbrew pozorom można na nim zmieścić szereg istotnych z punktu widzenia kierowcy informacji. Mowa tutaj o ograniczeniach czy obowiązkach, jakich musi on dopełnić w określonych przypadkach. Niektóre z enigmatycznych kodów działają wręcz przeciwnie – rozszerzają uprawnienia. Co powinieneś o nich wiedzieć, zanim wsiądziesz za kierownicę?
Kody w prawie jazdy – z których informacji korzysta się najczęściej?
Prawo jazdy potwierdzające uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdami w Polsce wydaje się zgodnie ze ściśle określonymi normami w kwestii wyglądu. Dokument zawiera kluczowe dane o konkretnym użytkowniku ruchu, m.in.:
* dane osobowe kierowcy,
* przyznane kategorie prawa jazdy,
* datę wydania uprawnień,
* datę ważności dokumentu,
* nazwę urzędu wydającego dokument.
Zdarza się jednak, że tych informacji jest znacznie więcej. Dodatkowe kody w prawie jazdy dotyczą głównie uprawnień i specyficznych cech jego posiadacza. Jedną z najważniejszych rubryk jest ta oznaczona numerem 12. Jeśli w tym miejscu zostaną nadrukowane liczby, można domniemywać, że kierowca otrzymał pewne ograniczenia prawa jazdy lub wręcz przeciwnie – taki kod prawa jazdy może wskazywać na przyznanie dodatkowego uprawnienia.
Ograniczenia prawa jazdy, czyli co?
Tajemniczy kod prawa jazdy najczęściej mówi o stanie zdrowia kierowcy. Jeśli służby wylegitymują taką osobę, np. podczas rutynowej kontroli drogowej czy kolizji, będą wiedziały o szczególnych okolicznościach, które w danej sytuacji należy wziąć pod uwagę. O jakie informacje chodzi? Może to być:
* utrata uprawnień w jednej z kategorii,
* wada wzroku,
* słaby słuch,
* noszenie przez kierowcę szyny ortopedycznej.
Oznaczenia prawo jazdy mogą podpowiedzieć więcej o tym, jak należy przystosować pojazd wobec np. niepełnosprawności występującej u kierowcy (modyfikacja ustawienia lusterek, pedałów, kierownicy itp.). Przykładowo kod w prawie jazdy 15 determinuje konieczność modyfikacji sprzęgła, dzięki której układ zmiany biegów jest dostosowany do potrzeb osób o mniejszej sprawności ruchowej.
Kody niepełnosprawności w prawie jazdy mogą spowodować, że patrol policji inaczej potraktuje np. odnotowane wykroczenie.
Prawo jazdy – kody rozszerzenia
Oznaczenia prawo jazdy mogą sugerować także sytuację odwrotną. Kierowca z konkretnym numerem w dokumencie będzie miał większe możliwości na drodze niż inni, np. ze względu na wykonywaną pracę. Najpopularniejszym przykładem jest kod 96, który pozwala na jazdę z przyczepą o większej dopuszczalnej masie całkowitej i dotyczy kierowców z uprawnieniami kategorii B.
Innym dość często spotykanym kodem jest liczba 95 – to sygnał, że właściciel dokumentu uzyskał kwalifikację zawodowego kierowcy.
Czy stosowne kody zawsze znajdują się w prawie jazdy?
Kody niepełnosprawności w prawie jazdy zwykle uzupełniane są na bieżąco. Inaczej sytuacja wygląda z nałożonymi na kierowcę ograniczeniami. Na fizycznym dokumencie wszelkie dodatki powinny być widoczne w rubryce 12. Dostępne są także w wersji wirtualnej (tzw. mPrawo jazdy). Niestety zdarza się, że kierowca nie od razu jest informowany o tym, że przydzielono mu ograniczenia, choć dane te od razu widoczne są w CEPiK.
Jeśli w takiej sytuacji dojdzie do kontroli drogowej, funkcjonariusze zostaną poinformowani o konieczności sprawdzenia przystosowania kierowców względem określonych ustaleń.
Chociaż obecnie nie ma obowiązku wożenia ze sobą dokumentów uprawniających do prowadzenia samochodu, warto zabierać ze sobą prawo jazdy – kody rozszerzenia czy ograniczenia mogą w znacznym stopniu wpłynąć na obrót wydarzeń, jeśli dojdzie do niespodziewanych zdarzeń na drodze.
Dokładna lista kodów ograniczeń i dodatkowych informacji dotyczących rozszerzonych uprawnień znajduje się w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 sierpnia 2012 r. Najczęściej stosowane możesz znaleźć poniżej:
kod 01
– wymagana korekta lub ochrona wzroku:
01.01 – okulary,
01.02 – soczewki kontaktowe (lub jedna soczewka),
01.05 – opaska na oko,
01.06 – okulary lub soczewki kontaktowe,
01.07 – indywidualny sposób korekcji lub ochrony wzroku,
kod 02
– wymagana korekta słuchu lub wspomaganie komunikacji;
kod 03
– wymagane szyny ortopedyczne lub protezy kończyn:
03.01 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny górnej,
03.02 – proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej;
kod 10
– wymagane modyfikacje w skrzyni zmiany biegów:
10.02 – brak pedału sprzęgła (lub dźwigni ręcznej przy uprawnieniach kategorii
prawo jazdy na motor: AM, A1, A2 i A),
10.04 – modyfikacja dźwigi zmiany biegów;
kod 15
– wymagana modyfikacja sprzęgła:
15.01 – modyfikacja pedału sprzęgła,
15.02 – sprzęgło sterowane ręcznie,
15.03 – sprzęgło automatyczne, – w przypadku prawo jazdy kat. b na automacie,
15.04 – składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą;
kod 20
– wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:
20.01 – modyfikacja pedału hamulca,
20.03 – dostosowanie pedału hamulca do obsługi lewą stopą,
20.04 – pedał hamulca dostosowany pod całą stopę,
20.05 – wychylny pedał hamulca,
20.06 – hamulec roboczy sterowany ręcznie,
20.07 – możliwość użycia pedału hamulca z ustaloną siłą,
20.09 – modyfikacja hamulca postojowego,
20.12 – składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
20.13 – hamulec do obsługi kolanem,
20.14 – hamulec roboczy sterowany elektrycznie,
kod 25
– wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:
25.01 – modyfikacja pedału przyspieszenia,
25.03 – wychylny pedał przyspieszenia,
25.04 – przyspieszenie obsługiwane ręcznie,
25.05 – przyspieszenie obsługiwane kolanem,
25.06 – serwo w układzie przyspieszenia (w tym elektroniczny, pneumatyczny),
25.08 – pedał przyspieszenia dostępny po lewej stronie,
25.09 – składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą;
kod 31
– wymagane modyfikacje pedałów:
31.01 – pedały ułożone równolegle,
31.02 – pedały na jednakowym lub podobnym poziomie,
31.03 – składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
31.04 – podwyższona podłoga;
kod 32
– wymagane modyfikacje układów: hamowania i przyspieszenia:
32.01 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania przy użyciu jednej ręki,
32.02 – obsługa układów przyspieszenia i hamowania z wykorzystaniem zewnętrznego wspomagania;
kod 33
– wymagane modyfikacje układów: hamowania, przyśpieszania i kierowania:
33.01 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania jedną ręką,
33.02 – obsługa układów przyspieszenia, hamowania i kierowania z użyciem zewnętrznego wspomagania przy użyciu dwóch rąk;
kod 35
– wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):
35.02 – urządzenia sterowania obsługiwane bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
35.03 – urządzenia sterowania obsługiwane lewą ręką bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
35.04 – urządzenia sterowania obsługiwane prawą ręką bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów,
35.05 – urządzenia sterowania obsługiwane bez potrzeby puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia;
kod 40
– wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:
40.01 – zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
40.05 – modyfikacja kierownicy (modyfikacje przekroju koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy),
40.06 – wychylne koło kierownicy,
40.09 – kierowanie nożne,
40.11 – gałka na kierownicy,
40.14 – alternatywny układ kierowania obsługiwany jedną ręką (lub ramieniem),
40.15 – alternatywny układ kierowania obsługiwany rękami (ramionami);
kod 42
– wymagane modyfikacje lusterka wstecznego (lusterek) lub urządzeń widzenia wstecznego:
42.01 – zmodyfikowane zewnętrzne lusterko prawe lub lewe, lub zmodyfikowane urządzenie widzenia wstecznego,
42.03 – dodatkowe wewnętrzne lusterko lub inne urządzenie umożliwiające obserwację ruchu,
42.05 – lusterko lub inne urządzenie do obserwacji martwych pól;
kod 43
– wymagane modyfikacje fotela kierowcy:
43.01 – podwyższony fotel kierowcy umożliwiający obranie właściwej wysokości obserwacyjnej, w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
43.02 – fotel kierowcy uwzględniający kształt ciała,
43.03 – fotel kierowcy z oparciem bocznym zapewniający stabilną pozycję,
43.04 – fotel kierowcy z podłokietnikiem,
43.06 – modyfikacja pasa bezpieczeństwa,
43.07 – szelkowy pas bezpieczeństwa;
kod 44
– wymagane modyfikacje motocykli i motorowerów (obowiązkowe stosowanie subkodów):
44.01 – hamulec z pojedynczym sterowaniem,
44.02 – modyfikacja hamulca ręcznego,
44.03 – modyfikacja hamulca nożnego,
44.04 – modyfikacja rączki przyspieszenia,
44.08 – dostosowanie wysokości siedzenia umożliwiająca kierowcy oparcie dwóch stóp na ziemi przy zachowaniu pozycji siedzącej i równowagi motocykla podczas zatrzymania oraz postoju,
44.09 – ustalenie maksymalnej siła umożliwiającej uruchomienie hamulca ręcznego,
44.10 – ustalenie maksymalnej siła umożliwiającej uruchomienie hamulca nożnego,
44.11 – modyfikacja podnóżka,
44.12 – modyfikacja uchwytu kierownicy;
kod 45
– tylko motocykle z wózkiem bocznym;
kod 46
– tylko pojazdy trójkołowe;
kod 47
– tylko pojazdy, które mają więcej niż dwa koła i nie wymagają utrzymywania równowagi przez kierowcę w czasie uruchamiania, zatrzymywania i postoju;
kod 50
– dla określonego pojazdu lub nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN);
kod 61
– jazda w godzinach dziennych (od świtu do zmierzchu);
kod 62
– jazda w określonej odległości od miejsca zamieszkania kierowcy lub w obrębie miasta (regionu);
kod 63
– jazda bez pasażerów;
kod 64
– jazda z limitem dla prędkości maksymalnej;
kod 65
– jazda wyłącznie w towarzystwie osoby posiadającej uprawnienia co najmniej tej samej kategorii;
kod 66
– brak możliwości jazdy z przyczepą;
kod 67
– brak możliwości jazdy po autostradach;
kod 68
– zakaz spożywania alkoholu;
kod 69
– jazda tylko pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową zgodnie z normą przenoszącą normę EN 50436;
kod 70
– wymiana prawa jazdy o konkretnym numerze wydanego przez sprecyzowany organ (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 70.0123456789.NL);
kod 71
– wtórnik prawa jazdy o konkretnym numerze wydanym przez sprecyzowany organ (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego, np. 71.987654321.HR);
kod 73
– tylko dla pojazdów kategorii B z silnikiem, typów czterokołowych (B1);
kod 78
– tylko pojazdy bez pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla kategorii AM, A1, A2 i A);
kod 79 (…)
– ograniczenie do pojazdów, które spełniają wymogi specyfikacji wskazanej w nawiasach – stosowany tylko przy przeniesieniu ograniczeń z wymienianego prawa jazdy wydanego za granicą:
79.01 – tylko dla pojazdów dwukołowych lub dwukołowych z wózkiem bocznym,
79.02 – tylko dla pojazdów trójkołowych lub czterokołowych kategorii AM,
79.03 – tylko dla pojazdów trójkołowych,
79.04 – tylko dla pojazdów trójkołowych z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nie większej niż 750 kg,
79.05 – motocykl kategorii A1 o stosunku mocy do masy większym niż 0,1 kW/kg,
79.06 – pojazd kategorii B+E, przy czym dopuszczalna masa całkowita przyczepy jest większa niż 3500 kg;
kod 80
– tylko dla kierowców z prawem jazdy uprawniającym do poruszania się pojazdami kategorii A typu trójkołowego (poniżej 24 lat i 35 lat);
kod 81
– tylko dla kierowców z prawem jazdy uprawniającym do poruszania się pojazdami kategorii A typu motocykl dwukołowy (poniżej 21 lat);
kod 95
– potwierdzenie uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej;
kod 96
– pojazdy kategorii B z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita jest większa niż 750 kg, przy czym dopuszczalna masa całkowita takiego zestawu pojazdów przekracza 3500 kg, ale jest mniejsza niż 4250 kg;
kod 97
– kierowca nie ma uprawnień do prowadzenia pojazdów kategorii C1 objętych zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1);
kod 101
– wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu;
kod 102
– wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez uprawnień kategorii B prawa jazdy;
kod 103
– wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy;
kod 104
– wymiana prawa jazdy kategorii M z ograniczeniem do kierowania wyłącznie pojazdami wolnobieżnymi;
kod 105
– wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej z ograniczeniem do kierowania wyłącznie trolejbusami;
kod 106
– zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy uzyskaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy;
kod 107
– wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju stanu zdrowia;
kod 110
– dla kierowców z orzeczeniem lekarskim stwierdzającym przeciwwskazania do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii A1, A2 i A.